Woordeboek van Afrikaans Vandag

Bygewerk op 29 Maart 2025

Redakteur: Jana Luther | Help ons | Woordewisseling | Podsendings

Van 2020 af word eietydse taalgebruik – nuwe woorde, betekenisse, uitdrukkings, asook ouer vorme wat meestal nog nié in ander woordeboeke staan nie – intyds hier versamel en in Pharos Aanlyn bygewerk. Sedert 2024 word, met toestemming, ook taalrubrieke, -podsendings en ander -insetsels stelselmatig bygevoeg. Dit kry jy slegs hier. Tik ’n woord in die soekkassie en vind dit dadelik, indien dit opgeneem is – ook Engelse woorde. Let op dat jy moet aandui of jy in die woordeboek of rubrieke wil soek. Onthou dat ’n lewende woordeboek, nes Afrikaans, heeltyd groei en verander. Neem aan ons leesprogram deel en help ons!

Soek in:

Moge ’t treffe!

Woorde word soms soos donshael gebruik. Sonder dat sekuur gemik word, word losgetrek in die gees van “moge ’t treffe”. En dan tref dit dalk glad niks nie. So ’n donshaelwoord is daarstel, wat verlede week bespreek is. Soos toe gesê is, word dit gereeld te pas en te onpas gebruik deur mense wat nie die bietjie moeite wil doen om na te dink oor wat hulle eintlik wil sê nie. Dit kan ook wees dat hulle reken daarstel is ’n deftiger woord as eenvoudige, goeie Afrikaanse woorde, soos stig en skep.

Daar is meer sulke woorde. Een wat in die laaste tyd besonder vinnig opgang gemaak het, is fasiliteer, waarvan die selfstandige naamwoord fasiliteerder gemaak word. Dié woorde staan nog nie in die woordeboeke wat ek geraadpleeg het nie.

Fasiliteer is klaarblyklik ’n verafrikaansing van “facilitate”, wat maar net beteken om iets te vergemaklik. In daardie sin het ons dié ingevoerde woord glad nie nodig nie. Maar nou word dit ingespan waar dit gaan om handelinge wat eintlik nie met vergemakliking te doen het nie.

Presies waaroor mense dit het wanneer hulle die woorde gebruik, is nie altyd so maklik om uit te maak nie. Dit lyk soms selfs of hulle self nie weet wat hulle daarmee bedoel nie, en dit soos donshael gebruik in die hoop dat dit darem op ’n manier iets sal weergee van wat hulle agter in die kop het. Of dalk omdat dit ook vir hulle na ’n vername woord klink. In die laaste tyd het ’n mens meermale verneem van mense wat optree as fasiliteerders van samesprekinge, konferensies of wat ook al. Vir sover ’n mens kon uitmaak, was hulle niks anders as sameroepers of organiseerders van die byeenkomste nie.

Moontlik is die woord ingespan omdat struikelblokke te bowe gekom moes word of botsende belange met mekaar versoen moes word. Dan sou gesê kon geword het dat hulle ook as bemiddelaars opgetree het, maar wesenlik het hulle sameroepers of organiseerders gebly. Sulke mense moet dikwels ook maar bemiddelend optree; ons het fasiliteerders dus nie regtig nodig nie.

Nadat die woord eenmaal in daardie sin gebruik is, het ander mense dit gegryp en in heeltemal ander sin begin gebruik. Onlangs is in ’n koerantberig van ’n fasiliteerder gewaag waar dit klaarblyklik om ’n tussenganger gegaan het. Daar is ook al gesê dat ’n insamelingsveldtog gefasiliteer moet word in plaas van georganiseer of gereël. So word die woord verbrei.

Telkemale wanneer dit in nóg ’n sin gebruik word, word dit minder presies, sodat dit al hoe moeiliker word om uit te maak wat daarmee bedoel word. En telkemale word bestaande Afrikaanse woorde waarmee ’n mens kan sê presies wat jy bedoel, verder op die agtergrond gedruk. Dit is die vernaamste beswaar teen sulke donshaelwoorde, veral die ingevoerdes.

J.J.J. Scholtz, Taalgereedskap, 28 Oktober 1991 © Die Burger, Netwerk24  

trefwoorde

Engels | verafrikaansing



Let wel
As ’n soekwoord nie as trefwoord opgeneem is nie, word dit in ander artikels vertoon, indien dit voorkom. Soek dan met CTRL-F om sulke voorbeelde op jou rekenaarskerm uit te lig. Jy kan ook met spesiale karakters soek. Kyk hier onder.

Please note
This dictionary mainly contains words, meanings and expressions that have not yet been included in other Afrikaans dictionaries, together with a collection of language columns, blogs, video inserts and podcasts. If a search word is not included as a headword, examples of the word in other entries (definitions, usage examples, usage notes, etc) are displayed, if they occur. Then search with CTRL-F to highlight such examples on your screen.


  Podsendkanaal

  Artikels, rubrieke en ander bydraes van 2025

As jy meer van jou hond hou as van mense (Netwerk24)

Verwaand is nou verwant aan waansin (Netwerk24)

Japie my skapie moet dalk liefs ’n kraak maak (Netwerk24)

Weet jy wat is die agtste ‘bot’ se betekenis? (Netwerk24)

Taalgoggas wat baie laat struikel (Netwerk24)

Jana se reis met woorde (Afrikaans100)

● Oor bottels, flesse, vate, kuipe, balies ... (RSG)

Welkom in die tyd van die Soetkoek-eters (Netwerk24)

So maak jy met ’n motor wat in die modder sit (Netwerk24)

● Oor kalbasse en kruike en ander holgoed (RSG)

Besigtig die volledige lys taalrubrieke, podsendings en nog ander blogs en artikels hier.


Soek met spesiale karakters

SimboolFunksieVoorbeeld
"..."Frase"ten opsigte van"
_Een ontbrekende karaktercal_one
%Enige aantal ontbrekende karakterska%abidiol
/1-9Binne dié getal woorde van mekaar, in dié volgorde"wat lei"/7
@1-9Binne dié getal woorde van mekaar, in enige volgorde"wat lei"@7
&Vind al tweevirus & epidemie
|Vind die een of die andervirus | epidemie
#Vind die een of die ander, maar nie al twee nievirus # epidemie

Hierdie woordeboek is aan geen ander woordeboekprojek verbonde nie en word deur niemand geldelik gesteun nie. Dit is ’n onafhanklike inisiatief van die redakteur in haar vrye tyd.

Kopiereg © 2020-2025 Jana Luther